مشکلات کبدی

استروئیدها به طور عمده در دو دسته ی آلکیلی و بتا دسته بندی می شوند و استروئیدهای متیل دار شده (الکیلی) بسیار برای کبد سمی و خطرناک می باشند چرا که جدا از متیل دار شدن دارو که میزان سمیت آن را بر علیه کبد و دستگاه گوارش زیاد می کند، وجود گیرنده های فراوان آندروژن در کبد (بلاخص آقایان) باعث شده است این گیرنده ها در برابر استروئیدهایی که وارد این عضو می شوند حساس باشند، از طرفی کبد محل اصلی برای متابولیسم استروئیدهاست، تمام عوامل فوق در کنار یکدیگر باعث شده اند اکثر غریب به اتفاق مطالعات انجام شده، کبد را به عنوان بافت اصلی و هدف استروئیدها  (مخصوصاً استروئیدهای الکیلی) معرفی کنند به طوری که آنزیم های کبدی در ورزشکارانی که مبادرت به مصرف استروئیدها می کنند به طور قابل توجهی بیشتر از دامنه نرمال اندیکس های آزمایشگاهی می باشد.

۴ آنزیم اصلی و درگیر در فعل و انفعالاتی کبدی آلانین آمینو ترانسفراز (ALT)، آسپارتات آمینو ترانسفراز (AST)، آلکالین فسفاتاز (ALP) و گاماگلوتامین ترانسفراز (GGT) می باشند. که اکثر مطالعاتی که به بررسی بیوشیمیایی خون ورزشکاران مصرف کننده این داروها پرداخته اند بیشتر تغییرات را در دو آنزیم AST و ALT گزارش کرده اند. پس چنانچه ورزشکاری با افزایش هر یک از ۴ آنزیم فوق رو به رو شود، این موضوع را بایستی به عنوان زنگ خطری از سوی کبد تلقی کند. هر چند افزایش این آنزیم ها می تواند دلایل دیگری داشته باشد اما مصرف کنندگان استروئیدهای الکیلی، باید بسیار در این زمینه هوشیارانه عمل کنند و هر از چند گاهی مورد آزمایش پزشکی قرار بگیرند.

همچنین استفاده از استروئیدها باعث توقف چرخه طبیعی سنتز تستوسترون در بدن می شود. حتماً به یاد دارید که گفتیم کلسترول ماده اصلی و اولیه ساخت تستوسترون در بدن می باشد. حال تصور کنید این میزان تستوسترون از منابع مصنوعی و خارجی وارد بدن شوند، پیامد این مساله چیست؟

با ورود مشتقات تستوسترون به بدن و متعاقب آن مهار ساخت تستوسترون، دیگر کلسترولی به تستوسترون تبدیل نمی شود چرا که سلول های لیدیک بیضه برای تولید تستوسترون تا حد زیادی از کلسترول موجود در جریان خون استفاده کرده و با استفاده از آنزیم های مختلف، کلسترول را به ترتیب تبدیل به پرگننولون، ۱۷ هیدروکسی پرگننولون، آندروستندیون و در نهایت تستوسترون می کنند (واکنش ها اخیر توسط ۲۰-۱۷ دسمولاز به دهیدرواپی آندروسترون در قشر آدرنال و سپس توسط ۱۷ بتا هیدروکسی استروئید دهیدروژناز به آندروستن دیون صورت می گیرد). اما پس از توقف تولید تستوسترون در بدن (که به دلیل استفاده از استروئیدهای آنابولیک به وجود می آید) سلول های لیدیک دیگر کلسترول جریان خون را به پرگننولون تبدیل نمی کنند و این مسئله موجب افزایش کلسترول خون خواهد شد که خود یکی از عوامل ایجادکننده کبدچرب می باشد.

نتیجه ای که از مبحث یادشده حاصل می شود، دوباره پای استروئیدهایی که استروژن زایی بالایی (آروماتیز) در بدن ایجاد می کنند به میان می کشد چرا که همان طور که می دانید این استروئیدها حجم زیادی از تستوسترون را در مدت زمان اندکی وارد خون می کنند و این به معنای استفاده حداقلی از کلسترول برای ساخت تستوسترون طبیعی در بدن و همچنین زنگ هشدار چرب شدن کبد می باشد، هرچند سهم کلسترولی که به تستوسترون تبدیل می شود بیش از ده درصد از مقدار کل آن نیست.

استفاده از استروئیدهایی که قابلیت آروماتیز بیشتری دارند، حجم بالایی از استروژن را به بدن تحمیل می کنند و حتما به خاطر دارید که استروژن تمایل شدیدی به چربی و هیدراته (آب دارشدن) شدن بدن دارد و خود موجب افزایش تری گلیسرید و همچنین افزایش روند تبدیل موادغذایی به بافت چربی می شود. که این مسئله نیز یکی دیگر از عوامل به وجودآورنده کبدچرب می باشد. و یکی از علائم آن در افراد مبتلا احساس سنگینی و فشار در ناحیه فوقانی راست شکم می باشد همچنین در کسانی که دارای آنزیم های کبدی AST و ALT افزایش یافته باشند احتمال وجود این عارضه وجود دارد.

وقتی فردی دچار بیماری کبدچرب می شود باید بداند که پیامدهای ناشی از آن بسیار متنوع می باشند کبدچرب ممکن است با التهاب مرتبط باشد یا به التهاب کبد منجر شود. این مسئله می تواند زخم و سخت شدن کبد را سبب شود. هنگامی که زخم ایجادشده گسترده می شود، به آن بیماری سیروز گفته می شود. متاسفانه علی رغم مهلک بودن بیماری سیروز کبدی، علائم و نشانه های آن خیلی واضح و قابل درک نیست به همین دلیل در بسیاری از موارد فرد مبتلا بسیار دیر از بیماری خود باخبر می شود. این بیماری درنتیجه ازبین رفتن بافت کبدی و جانشین شدن آن توسط بافت پیوندی به وجود می آید که در نتیجه آن بافت کبد سفت و زمخت می شود. با پیشرفت این بیماری بافت های زخم و سفت، سلول های سالم کبد را احاطه کرده و به مرور باعث به وجود آمدن ظاهر گره خورده و ناهموار در کبد می شوند. بافت گره خورده وناهموار کبد موجب واردآمدن فشار بر مجرای کیسه صفرا  و انسداد آن می شود که به کلستاز معروف است. این موضوع موجب برگشت صفرا به درون کبد و جریان خون خواهد شد. که پیامد آن ورود ماده زردرنگ صفرا یعنی بیلی روبین به جریان خون می باشد. تجمع این ماده رنگی در خون موجب زردشدن رنگ پوست و سفیدی چشم و حالت تهوع و احساس خارش خواهد شد که نتیجه ی حاصل وقوع یرقان در فرد می باشد. در مجموع احتمال وقوع عوارضی همچون تومورهای خوش خیم و بدخیم در مصرف کنندگان استروئیدهای الکیلی گزارش شده است.

داروهای پاکسازی کبد

لیو-۵۲

این داروی گیاهی به بازگشت آنزیم های کبدی به میزان نرمال آن کمک شایانی می کند و کبد را موادسمی پاکسازی می کند.

ترکیبات اصلی آن شامل گیاه لیجین، کاسنیف سنا، ارجون، بومادران، گزانگبین و اکسید آهن می باشد، مطالعاتی مختلفی عوارض ناچیزی را در اثر مصرف آن گزارش کرده اند با این حال با توجه به تاثیراتی که بر دفع مواد وارده به بدن از خود بر جای می گذارد در برخی موارد کرختی و احساس ضعف با مصرف این دارو مشاهده شده است.

گیاه خارمریم (سیلیمارین)

به رفع علائم هپاتیت، سیروز و حالات التهابی کبد کمک می کند. خار مریم یکی از مهم ترین گیاهان دارویی معروف به درمان اختلالات کبدی محسوب می شود که می توان در برخی داروهای گیاهی آن را یافت.

سایر مواد مفید بر کبد

ویتامین های E و B و زرشک کوهی، گیاه کاسنی، گیاه شاه تره