حالات روحی وروانی در مزاج شناسی علاوه بر تشخیص مزاج فرد میتواند در تشخیص مزاج رفتاری و روانشناسی فردی و اجتماعی نیز برای ما یاری رسان باشد.
به عنوان مثال شاید فرد مبتدی توان تشخیص وجود سودای زیاد در مغز فرد را نداشته باشد اما وجود خصایصی مانند: به وسواس، درون گرائی، منفی گرائی، ترس و… می تواند نشانه هایی از پی به وجود سودا در آن عضو باشد.
به عنوان مثال شاید یک فرد صفراوی وحتی دارای غلبه صفرا باید فردی باشد که عصبانیت و بد اخلاقی زودرس داشته باشد و از نظر میل جنسی مانند مزاج های دیگرتوان کنترل میل خود را نداشته باشد اما این فردبا خودسازی وتهذیب نفس و فرمایش آیات و روایات و اعتقاد به روز جزا ، امیال نفسانی، حیوانی وطبیعی که برخواسته از ارکان چهارگانه می باشند را مهار نموده و برآنها مسلط شده و انسانی صبور و با عفت و متانت می شود. پس سر و راز برتری انسان واشرفیت او برتمام موجودات به علت برتری ومهار او بر ارکان چهارگانه و تاثیرات مزاجی این چهار رکن می باشد و الا انسان همان گونه که قرآن فرمود:
کالأنعام بَل هُم أضل یعنی از حیوانات نیز پست ترمی شود.
حیوانی که تشنه می شود به علت کمبود عنصر رطوبت و تری در بدن و زیاد شدن عنصر خشکی ناخود آگاه درمان به ضد می کند یعنی هرجا آبی یا غذای آبداری ببیند می خورد تا تعادل مزاجی وعناصر اربعه را در بدن خود برقرار نماید اما انسان وقتی در تشنگی وگرسنگی قرار می گیرد حق چنین امری را ندارد و باید صرفا از آب وغذای حلال استفاده نماید و اینجاست که انسان با درنظر گرفتن حق دیگران و رعایت حدود شرعی بر امیال نفسانی که برده تاثیرات عناصرچهارگانه می باشند غلبه می نماید و اشرف مخلوقات می شود.
کنش پنداری
سرد و خشک سودا : وسواس، دودل، منفی گرا، درونگرا، حساس و مواظب
کنش کرداری
کند، آرام، کم انرژی
مهربانی وصمیمیت (عشق)
عشق ندارند ولی طلاق هم ندارند (ماندگارترین خانواده ها سوداوی ها هستند). ۲-در روابط اجتماعی انعطاف پذیر نیستند و اگر هم باشند بطرف منفی است(بیشتر عقب نشینی) -۳ محبت به آنها باعث شبهه آنها می شود (مثلا به چه منظور به من سلام کرد).( مجذوب نمیشود) -۴ کم احساس و منطقی
صبر(کنترل عصبانیت)
اهل جنجال و جدال و انتقام جو عصبانیت درونی دارند و اهل خودخوری هستند و توان درگیری ندارند.
استعداد و علاقمندی ها
علاقمند به حسابگری و مسائل فنی – بهار و تابستان را دوست دارد.
تدبیر و اندیشه و تصمیم گیری در امورات
۱-بسیار ریز بین هستند (آنقدر در جزئیات غرق می شوند که کلیات را فراموش میکنند) – -۲بدون توان ریسک -۳تیزبین و با دقت همه جانبه
قدرت هوش و حافظه
همه سو نگر و تیزهوش (زیاد حفظ می کنند). نسبت به مزاج های گرم وقت زیادی برای حفظ مطالب باید بگذارد اما بعد از یادگیری فراموش نمی کند.
شجاعت
ترسو ؛ حمله کننده ولی اگر به او حمله کنند عقب نشینی می کند (رفتار سگی)، هر چه عقب نشینی کنی او جلو می آید واگر حمله کنی عقب نشینی می کند.
میل جنسی
میل جنسی فراوان ولی توان جنسی کم
واکنش به هنگام استرس
در موقع استرس سوداوی ها به خود می پیچند و یک کلمه را تکرار می کنند ودور خودش می چرخد و رفتار تکراری دارد.
نگرش قوه خیال
خیال و واقعیت را بهم نزدیک می کند (افکار خیالی خود را واقعی می پندارد). خیال باف -ناآرام و همیشه در فکر- دارای وسواس، نگرانی و دودل، بدبین – الگوی آنان منفی است (سوداوی بدتر از خود را در جهت منفی به عنوان الگو قرار می دهد)
میزان خواب
خیلی کم
سخاوت
حرص مال می زنند وهمیشه ناله دارند.
رفتار و خلق ظاهری
۱-خود گرا (معیار مقایسه شخصیت خود اوست و همه را با خود می سنجد و کسانی را که مثل خودش هستند می پسندد و شخص بخیل فرد بخیل تراز خود را می پسندد). ۲-خودخور و درون گرا ۳-تیک دارند و لرزش.
نظم درامورات
منظم- دارای نظم خشک و دیسیپرین است
غم و غصه
لذت کم می برند ولی غصه زیاد می خورند.
انجام امورات
۱-جوامع اداری غلبه با سوداوی هستند و مثل مدیران مواظب هم هستند -۲باز پرس های خوبی هستند (گزارش آنها را بخوانید ولی پیشنهاد آنها را قبول نکنید) -۳میانه رو و محتاط -۴کم انرژی و مداومت در انجام کار