بزرگ شدن سینه (ژنیکوماستیا)

پر واضح است که در سنین بلوغ رشد پستان ها در دختران سرعت می گیرد که هورمون تنظیم کننده این اثر استروژن می باشد.

در پسرها به دلیل وجود هورمون تستوسترون،  رشد پستان ها ایجاد نمی شود اما بعضاً دیده می شود پسرانی را که در سنین بلوغ کمی برآمدگی دردناک در سینه های خود احساس می کنند، مهم ترین مسئله در وقوع چنین حالتی در پسران، تبدیل تستوسترون به استروژن در این افراد می باشد که باعث افزایش مقادیر سرمی استروژن در خون و در نتیجه بروز ژنیکوماستیا در این سنین می شود که البته در اغلب موارد با گذشت زمان و تعادل هورمونی مسئله مرتفع شده و در حد چشمگیری کاهش می یابد.

کلیه مطالب فوق بیانگر این نکته هستند که اگر به هر دلیلی در مردان میزان هورمون استروژن نسبت به تستوسترون زیاد شود، رشد غیرطبیعی پستان ها در مردان را شاهد خواهیم بود. یکی از مواردی که توانایی منحصر به فرد در ایجاد این عارضه دارد، استروئیدهایی با استرهای زنجیره کوتاه (استروئیدهایی که در زمان کوتاه تستوسترون آزاد زیادی را در خون تولید می کنند) و خواص الکیلی بالا می باشند، چرا که ازدیاد مقادیر تستوسترون آزاد خون باعث فعال شدن آنزیم تبدیل کننده تستوسترون به استروژن (۵-آالفا ردوکتاز) می شود در نتیجه مقادیر بالای استروژن در بدن، باعث بزرگ شدن بافت سینه در آقایان و در نتیجه ظاهری زنانه در پستان ها می شود، چرا که همان طور که اشاره کردیم استروژن هورمون اصلی شکل گیری پستان ها در جنس مونث می باشد. نکته قابل توجه این که رابطه مثبت و قوی بین میزان استروژن و چربی وجود دارد از این رو افرادی که از چاقی رنج می برند به طور محسوس بیش تر از سایرین در معرض وقوع ژنیکوماستیا می باشند. البته حجم عمده این رشد سینه ها در افراد چاق مربوط به افزایش بافت چربی است اما مقادیر بالای استروژن در جذب چربی بیشتر و در نتیجه ایجاد حالتی زشت و افتاده در سینه ها بسیار تاثیرگذار می باشد.

ورزشکاران استفاده کننده استروئیدها، معمولاً از داروهایی با خواص آنتاگونیست (مخالف) استروژن مانند تاموکسیفن که از اتصال استروژن به سینه و سایر بافت ها جلوگیری می کنند و یا بازدارنده های آنزیم مبدل تستوسترون به استروژن مانند ماسترلون (پروویرون) استفاده می کنند.

پروویرون

پروویرون یا همان مسترلون در اصل یک آنتی استروژن است که از تبدیل تستوسترون به استروژن جلوگیری می کند و لذا از وقوع عارضه ژنیکوماستیا جلوگیری می کند، ضمن آن که با استفاده از این آنتی استروژن مقدار تستوسترون تقلیل یافته بدن در پایان دوره مصرف استروئیدها به حد نرمال می رسد. این دارو به نسبت داروهای هم ردیف خود از عوارض کمتر  و مزایای بیشتری برخوردار می باشد.

تاموکسی فن

تاموکسی فن که از آن به نوالکس هم یاد می شود، برای درمان سرطان پستان و جلوگیری از وقوع ژنیکوماستیا کاربرد دارد.

آریمیدکس

هر چند یکی از کاربردهای اصلی این دارو جلوگیری از احتباس آب بین بافتی و احتباس سدیم می باشد، اما مکانیسم اصلی آن در جلوگیری از این عامل، مهار تبدیل تستوسترون به استروژن می باشد که همین مسئله باعث شده است این دارو را به عنوان ژنیکوماست  بشناسند.

سیتادرن

آنتی استروژن بسیار قدرتمند است که میزان تولیدشدن استروژن در بدن را به حداقل ممکن رسانده و ضمن مهار روند تبدیل استروئید مصرفی به استروژن با خواص ضدکاتابولیسم و ضد خستگی که از طریق مهار آنزیم دسمولاز از خود برجای می گذارد در طولانی مدت می تواند به افزایش حجم خالص عضلانی هم کمک کند.