رشد سريع و فزايندة ورزش هاي مدرن، توجه مربيان و سازمان هاي ورزشي را به استعداديابي بيشتر كرده است، كه اين امر نه تنها بر پاية تجربه بلكه براساس روش ها و فرايندهاي علمي است. اگرچه فعاليت ها در رشتة ورزشي و كسب قهرماني مستلزم عناصر و ويژگي هاي متفاوت و مختلفي است، شاخص هاي اصلي به منظور كشف و شناسايي عبارتند از: شاخص هاي آنتروپومتريك، شاخص هاي فيزيولوژيك، عوامل مهارتي، و شاخص هاي روحي و رواني.
شناخت ويژگي هاي پيكرسنجي و فيزيولوژيكي در هر رشتة ورزشي از عوامل تعيين كننده و مؤثر در اجراي ورزشكاران است و پيش نياز بسيار مهم در واليبال و موفقيت آن به شمار مي آيند. ارزيابي ويژگي هاي پيكرسنجي و فيزيولوژيكي سالهاست كه در برنامة مربيان و ارزيابي تيم هاي ورزشي قرار گرفته است. واليبال به عنوان ورزشي تناوبي، بازيكنان در دوره هاي كوتاه با شدت بالا و در ادامة آن با دوره هاي شدت پايين فعاليت ميكنند. ورزشكار حين اين دوره هاي شديد متوالي كوتاه مدت، در فعاليت هاي پرشي براي دفاع و حمله درگير است.
امروزه بازيكنان نخبة واليبال سريعتر، قويتر و در شرايط فيزيكي بهتري نسبت به گذشته هستند. در پيش بيني موفقيت بازيكنان نوجوان در كنار شاخص هاي فيزيولوژيك و آنتروپومتريك، مهارتهاي اجرايي واليبال نيز اهميت دارند. مربيان و دست اندركاران واليبال براي استعداديابي بايد از ويژگيهاي پيكرسنجي و جسماني در پستهاي مختلف استفاده كنند.
پرشها (دفاع و اسپك) و حركات بسيار شديد در زمين بازي نيازهاي زيادي را بر روي سيستم عصبي عضلاني اعمال مي كند كه بازيكنان واليبال نيازمند توسعة توانايي هايي چون سرعت، چابكي، توان بالاتنه و پايين تنه و حداكثر توان هوازي (حداكثر اكسيژن مصرفي) هستند توان پايين تنه، سرعت و چابكي شاخص هاي مهمي از عملكرد واليبال هستند. ظرفيت پرش عمودي براي موفقيت در واليبال حياتي است گزارش شده است كه بازيكنان واليبال ۲۵۰ تا ۳۰۰ حركت تواني بالقوه را در پنج ست بازي اجرا ميكنند كه بيشتر اين حركات بر پاية پرش ها شكل گرفته است. از اين حركات وضعيت هاي حمله و دفاع ۴۵ درصد از كل فعاليت هاي بازي را شامل ميشود و ۸۰ درصد از ميزان امتيازات در بازيهاي بین المللی برگرفته از اين حركات است.
تحقيقات نشان مي دهد تفاوت معناداري بين بازيكنان نخبة واليبال در پست هاي مختلف از نظر طول قد، تركيب بدن، قدرت عضلاني و توان عضلات پايين تنه وجود دارد. تراجكوويچ و همكاران (۲۰۱۱) به بررسي تركيب بدني و عملكرد پرش در بازيكنان تيم ملي واليبال نوجوان صربستان در پست هاي مختلف پرداختند. نتايج نشان داد كه بازيكنان دفاع كنندة وسط و پشت خط زن بلندقدترين و سنگينترين بازيكنان تيم بودند. نتايج پرش عمودي و پرش اسپك براي بازيكنان در همة پستها مشابه بود.
مطالعات ماركز و همكاران (۲۰۰۹) بيانگر اين بود كه دفاع كنندة وسط و پشت خط زن، وزن و قد بلندتري داشتند، درحاليكه بازيكنان آزاد كمترين وزن را داشتند و بين عوامل قدرت و توان بين گروه ها تفاوت معناداري مشاهده نشد.
از آنجا كه براي استعداديابي و شناخت عوامل مورد نياز براي مناطق بازي، شناسايي ويژگيهاي فيزيولوژيكي و جسماني
بازيكنان نوجوان اهميت دارد و براي انتخاب بازيكنان جديدالورود، تيم اول نوجوانان و تيم نوجوانان باشگاهي ويژگي هاي پيكرسنجي و فيزيولوژيكی به طور گسترده استفاده مي شود، ميتوان با شناخت اين عوامل در پست هاي مختلف، شناختي براي مربيان و متخصصان فراهم كرد تا از طريق آن بتوانند براي انتخاب در پست هاي مختلف و ارائة برنامه هاي تمريني تفاوتهاي بازيكنان را دريابند.
یک مطالعه ای توسط سعید نظری و همکاران با عنوان بررسي ويژگيهاي پيكرسنجي و فيزيولوژيك بازيكنان نوجوان واليبال به منظور استعداديابي براساس پستهاي مختلف انجام شد. نتایج نشان داد: بازيكن آزاد كوتاه تر و سبكتر از ساير بازيكنان بودند، پشت خط زن و دريافت كنندة قدرتي عضلانی تر و دفاع كننده هاي وسط لاغرتر از ساير پست ها بودند. در مورد ساير متغيرهاي فيزيولوژيك و آنتروپومتريك یا پیکرسنجی تفاوت معناداري بين پست ها وجود نداشت. نتيجه گيري: نتايج نشان دهندة تفاوت هاي بيشتر آنتروپومتريكي بين بازيكنان پستهاي مختلف واليبال است و در مراحل استعداديابي و استعدادگزيني بازيكنان بايد ويژگيهاي آنتروپومتريك، تيپ بدني و توان انفجاري آنها را در نظر گرفت.
